ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ ΒΛΕΦΑΡΩΝ

Όταν ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας, ένα στρώμα δακρύων διαχέεται στο μάτι μας βοηθώντας την επιφάνεια να μένει απαλή και καθαρή. Χωρίς αυτή την προστασία η καλή όραση δεν θα ήταν δυνατή. Μερικές φορές οι άνθρωποι δεν παράγουν αρκετά δάκρυα ή τα δάκρυα τους δεν έχουν τη σωστή σύνθεση για να διατηρήσουν τα μάτια άνετα και υγιή. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ξηροφθαλμία.
Το δακρυϊκό φιλμ αποτελείται από τρία στρώματα, το λιπώδες, το υδατικό και το βλεννώδες.  Το υδατικό παράγεται από τους δακρυϊκούς αδένες και είναι το μεγαλύτερο και αυτό που καθαρίζει και ξεπλένει τα μάτια  , το λιπώδες από τους μειβομιανούς αδένες και προστατεύει το δάκρυ από την εξάτμιση και το βλεννώδες από κύτταρα του επιπεφυκότα που βοηθά να απλώνεται και να κολλάει πάνω στο μάτι . Πρόβλημα σε οποιοδήποτε συστατικό των δακρύων μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία και σε ζημιά στην επιφάνεια του οφθαλμού. Η ξηροφθαλμία προκαλεί μια φλεγμονή στο μάτι που οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο επιδείνωσης των ενοχλήσεων.
Το μάτι παράγει λίγα δάκρυα σε μόνιμη βάση για να διατηρείται υγρό. Σε περίπτωση όμως ερεθισμού ή συγκίνησης μπορεί να βγάλει πολλά δάκρυα ως απάντηση και σαν κάποιας μορφής προστασία. Στην περίπτωση λοιπόν που τα δάκρυα ανεπαρκούν να κρατήσουν το μάτι ήρεμο, έχουμε διέγερση των δακρυϊκών αδένων που παράγουν αντανακλαστικά μεγάλες ποσότητες δακρύων με αποτέλεσμα το οξύμωρο να δακρύζουμε ενώ πάσχουμε από ξηροφθαλμία.
Η έλλειψη του υδατικού στρώματος των δακρύων χωρίζεται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς με το σύνδρομο sjogren’s και σε αυτούς με άλλα προβλήματα όπως νόσοι του δακρυϊκού αδένα, λήψη φαρμάκων για την υπέρταση, αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, βήτα αναστολείς, υπνωτικά και άλλα. Οι ασθενείς με sjogren’s έχουν μειωμένη παραγωγή δακρύων και σιελογόνων αδένων και έτσι έχουν και ξηροστομία. Η διάγνωση γίνεται κλινικά και επιβεβαιώνεται με βιοψία σιελογόνων αδένων από το στόμα και θετικά αιματολογικά τέστ για αντιπυρηνικά αντισώματα. Η ξηροφθαλμία στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να είναι πολύ έντονη και ανθεκτική στη θεραπεία.
Σε ανεπάρκεια στο λιπώδες στρώμα των δακρύων έχουμε ταχύτερη εξάτμιση των δακρύων και έκθεση της επιφάνειας του ματιού και μεγαλύτερο ερεθισμό. Ασθενείς με βλεφαρίτιδα και ελλιπή  λειτουργία των μειβομιανών αδένων έχουν μειωμένη παραγωγή και κακής ποιότητας λιπώδες στρώμα που οδηγεί σε ξηροφθαλμία.
Έλλειψη στη βλέννη των δακρύων μπορεί να οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμίνης Α (πολύ σπάνια στην Ελλάδα) και σε νόσους με ίνωση και ουλοποίηση του βλεννογόνου των ματιών όπως πεμφιγοειδές και σύνδρομο stevens-johnson.  
Άλλα αίτια ξηροφθαλμίας περιλαμβάνουν τη χρόνια χρήση φακών επαφής, διαταραχές των βλεφάρων όπως σε αδυναμία κλεισίματος λόγω παράλυσης ή χαλάρωση και στροφή προς τα έξω. Η εγχείρηση LASIK για τη διόρθωση διαθλαστικών προβλημάτων όπως μυωπία και υπερμετρωπία έχει φανεί πως προκαλεί προβλήματα ξηροφθαλμίας μέσω και μείωσης της αισθητικότητας της πρόσθιας επιφάνειας του ματιού.
Τα συμπτώματα που έχουν οι ασθενείς με ξηροφθαλμία περιλαμβάνουν δάκρυσμα λόγω ερεθισμού του ματιού, αίσθημα άμμου και ξένου σώματος στα μάτια που χειροτερεύει στον αέρα και στο διάβασμα, κάψιμο στα μάτια και ίσως φαγούρα και σε βαρύτερες περιπτώσεις τσίμπλες και μείωση της όρασης. Αδυναμία να ανοίξουν τα μάτια, ερυθρότητα και ευαισθησία στο φώς και πόνος είναι σπανιότερα.
Εμφανίζεται πολύ συχνότερα σε γυναίκες και ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση. Η πολύωρη εργασία σε υπολογιστή και το κάπνισμα ενοχοποιούνται επίσης για εμφάνιση ξηροφθαλμίας.

Διάγνωση

Η οφθαλμολογική εξέταση θα μας βοηθήσει στη διάγνωση της ξηροφθαλμίας παράλληλα με κάποιες δοκιμασίες που θα μας δώσουν και στοιχεία για τη βαρύτητα της νόσου.
Ο χρόνος διάσπασης της χρωστικής (TBUT) που μετρά τη σταθερότητα του δακρυϊκού στρώματος, η χρώση του κερατοειδούς με ειδική χρωστική που μπορεί να αναδείξει ελλείμματα στην επιφάνεια του ματιού λόγω ξηροφθαλμίας και το schirmer test που είναι μια ποσοτική μέτρηση της δακρυϊκής παραγωγής είναι εξετάσεις που γίνονται στο ιατρείο και μας βοηθούν. Τελευταία υπάρχει ο έλεγχος της ωσμωτικότητας των δακρύων καθώς και έλεγχος για ανεύρεση μεταλλοπρωτεινών που φαίνεται να αφθονούν στις φλεγμονώδεις μορφές της ξηροφθαλμίας.

Θεραπεία

Για ήπιες περιπτώσεις ακολουθούμε συντηρητική προσέγγιση με χρήση οφθαλμικών σταγόνων με σύνθεση παρόμοια με το δάκρυ που αποκαλούνται τεχνητά δάκρυα. Καλύτερα να χρησιμοποιούμε αυτά που δεν έχουν συντηρητικά που είναι μιας χρήσης γιατί η συχνή χρήση του συντηρητικού μπορεί να επιδεινώσει αντί να βοηθήσει την ξηροφθαλμία. Τα χρησιμοποιούμε από 2 φορές έως όσο συχνά θέλουμε.

Για πιο σοβαρές περιπτώσεις επιπλέον από τα τεχνητά δάκρυα βάζουμε και μια παχύρευστη γέλη δακρύων στο κάτω κόλπωμα μέσα στο μάτι κάθε βράδυ προ ύπνου. Σε κάποιους ασθενείς μπορούμε να κλείσουμε την αποχέτευση των δακρύων στη μύτη αποφράσσοντας τα δακρυϊκά σημεία, είτε προσωρινά με βύσματα είτε μόνιμα με χρήση θερμότητας. Αυτό βοηθά καθώς παρατείνει τη διαβροχή του ματιού από τα δάκρυα και ωφελεί κάποιους ασθενείς. Επειδή τα δάκρυα εξατμίζονται όπως όλα τα υγρά μπορούμε να πάρουμε μέτρα για πρόληψη με τη δημιουργία ενός πιο υγρού περιβάλλοντος. Μέτρα όπως χρήση υγραντήρα το χειμώνα (ή χρήση σκευών με νερό πάνω στα καλοριφέρ), αποφυγή αέρα και πολύ ζέστης και διακοπή καπνίσματος φαίνεται να βοηθούν. Τελευταία εμφανίστηκαν μελέτες που δείχνουν πως η λήψη ω3 λιπαρών οξέων σε δόση 1000mg ημερησίως έχει θετικά αποτελέσματα τόσο στα αντικειμενικά ευρήματα όσο και στα υποκειμενικά ενοχλήματα των ασθενών. Η συχνή χρήση θερμών επιθεμάτων στα βλέφαρα βοηθά καθώς η ζέστη ρευστοποιεί τις εκκρίσεις των μειβομιανών αδένων και προσφέρει σημαντική βοήθεια στους ασθενείς με βλεφαρίτιδα και κακή ποιότητα δακρύων.  Η χρήση σταγόνων κυκλοσπορίνης φαίνεται να βοηθά αρκετούς ασθενείς είτε με τη διέγερση παραγωγής δακρύων είτε με την αντιφλεγμονώδη δράση τους ή ακόμα ως παχύρευστα και λιπαρά τεχνητά δάκρυα.

Σε έντονη ξηροφθαλμία επιπλέον των προηγούμενων δίνουμε και σύντομες αγωγές με στεροειδή σε σταγόνες για μείωση της φλεγμονής. Αποφεύγουμε τη μακροχρόνια χορήγησή τους γιατί έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες όπως άνοδο της ενδοφθάλμιας πίεσης και δημιουργία καταρράκτη. Άλλη επιλογή είναι η χρήση του ομόλογου ορού σε σταγόνες. Λαμβάνουμε αίμα από τον ασθενή, φυγοκεντρείται για να χωριστεί ο ορός και χρησιμοποιείται σαν οφθαλμικές σταγόνες με καλά αποτελέσματα. Αλοιφή με βιταμίνη Α μπορεί να βοηθήσει σε κάποιες περιπτώσεις με ίνωση του επιπεφυκότα.
Περισσότερες πληροφορίες στα:
www.dryeyezone.com
www.allaboutdryeye.com